Lehengo egunean, galdera hau heldu zitzaigun kontsulta zerbitzura: Zenbat
silaba dituzte saihestu eta kolonizazio hitzek?
Jakingo zenukete erantzuten? Euskara irakasleak bazarete eta inoiz egokitu izan bazaizue hau azaltzea, nola jokatu duzue? Gu, dar-dar batean hasi ginen, zalantzaz beteta: zer esan galdera horren aurrean?
Silabak kontatzea oso prozesu naturala izan liteke edozein hiztun eskolatu gaberentzat, nola ahoskatu, halaxe zatituko bailuke silabatan hitz bakoitza. Hego Euskal Herriko gehienok, esaterako, honela jokatzen dugu:
Eskolatu garen gehienok, gainera, gaztelaniaz eskolatu gara, eta, nolabaiteko gaztelania estandar bat aspaldidanik dagoenez (eta hitzak silabatan horrexen arabera zatitzen ditugunez), uste izaten dugu badagoela bide ortodoxo bat prozesu hori egiteko:
Euskaraz, oso zalantzazkoa izango litzateke oraindik hizkera estandar bat zein izan litekeen definitzea (idazkera estandarra, berriz, badaukagu, eta ondo definituta). Badago Euskaltzaindiak bedeinkatu duen ahoskera zaindu bat, baina hiztun gehienontzat oso zaila izango litzateke gure ahoskera horretara egokitzea (idaztea ez bezala guztiz naturala izaten baita hitz egitea), batez ere, h-aren kontuarekin. Izan ere, ahoskera zaindu horren arabera, honela banatzen dira –esaterako– hitz hauek:
Baina, gure ustez, demasekoa izan liteke Lehen Hezkuntzako zuen ikasleei esatea nahi –adibidez– bi silabatan ahoskatu behar dutela. Bestelako irizpideak erabili beharko zenituzkete, ikasleek natural-natural kantatu ditzaten Xabier Amurizaren bertso hauek (Imanolek kantatzen zituenak):
Jakingo zenukete erantzuten? Euskara irakasleak bazarete eta inoiz egokitu izan bazaizue hau azaltzea, nola jokatu duzue? Gu, dar-dar batean hasi ginen, zalantzaz beteta: zer esan galdera horren aurrean?
Silabak kontatzea oso prozesu naturala izan liteke edozein hiztun eskolatu gaberentzat, nola ahoskatu, halaxe zatituko bailuke silabatan hitz bakoitza. Hego Euskal Herriko gehienok, esaterako, honela jokatzen dugu:
- nahi: silaba bakar batean (nai).
- zaharra: bi silabatan (za-rra).
- egin: silaba bakar batean (ein, in).
Eskolatu garen gehienok, gainera, gaztelaniaz eskolatu gara, eta, nolabaiteko gaztelania estandar bat aspaldidanik dagoenez (eta hitzak silabatan horrexen arabera zatitzen ditugunez), uste izaten dugu badagoela bide ortodoxo bat prozesu hori egiteko:
hierba→yer-ba desahucio→de-sahu-cio petróleo→pe-tro-le-o momia→mo-mia
 |
| Martin Txilibitu, "euskal irakurbide laburra" (Ixaka Lopez Mendizabal, 1931) |
Euskaraz, oso zalantzazkoa izango litzateke oraindik hizkera estandar bat zein izan litekeen definitzea (idazkera estandarra, berriz, badaukagu, eta ondo definituta). Badago Euskaltzaindiak bedeinkatu duen ahoskera zaindu bat, baina hiztun gehienontzat oso zaila izango litzateke gure ahoskera horretara egokitzea (idaztea ez bezala guztiz naturala izaten baita hitz egitea), batez ere, h-aren kontuarekin. Izan ere, ahoskera zaindu horren arabera, honela banatzen dira –esaterako– hitz hauek:
saihestu→sai-hes-tu nahi→na-hi zaharra→za-ha-rra egin→e-gin momia→mo-mi-a
Baina, gure ustez, demasekoa izan liteke Lehen Hezkuntzako zuen ikasleei esatea nahi –adibidez– bi silabatan ahoskatu behar dutela. Bestelako irizpideak erabili beharko zenituzkete, ikasleek natural-natural kantatu ditzaten Xabier Amurizaren bertso hauek (Imanolek kantatzen zituenak):
Mundua ez da beti jai
inoiz tristea ere bai
baina badira mila motibo
kantatzeko alai.
Bestela datozen penai
ez diet surik bota nahi
ni hiltzen naizen gauean behintzat
e(g)izue lo lasai.
inoiz tristea ere bai
baina badira mila motibo
kantatzeko alai.
Bestela datozen penai
ez diet surik bota nahi
ni hiltzen naizen gauean behintzat
e(g)izue lo lasai.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina