Trenak bere irteera burutuko du 6. nasan

Izenburuko esaldia tren-geltokian entzungo bagenu, gehienoi –baina,  guztioi?– halako belarriko mina emango liguke, gaztelaniatik eratorritako kalko gordina dela eta. Baina, beste adibide hauetan?

“Poliziak miaketa burutu du Getariako portuan, heroina bila”

“Zuzendariaren begiradapean burutuko dute sute-simulazioa”

Zergatik ez badakigu ere, gehiagok –gehienek?– emango lituzkete ontzat horiek biak izenburukoa baino, sarri xamar entzun eta irakurtzen ditugu eta...

Aditzetatik eratorritako izenak (komunikatu > komunikazioa; sartu > sarrera, sarketa, sarpen –azkena Wikipedian ageri da–; miatu > miaketa; simulatu > simulazio; irten > irteera) erabiltzeko grina gogor sartu da inguruko erdaretatik egiten ditugun itzulpen hitzez hitzekoetatik. Frantsesez eta gaztelaniaz, estilo jasotzat hartzen da halakoak behin eta berriro erabiltzea (sarritan, pedanteriaren muga gainditzeko ahaleginetan; beste batzuetan, berriz, bikain gaindituta: effetuer sa sortie = efectuar su salida), eta, jakina, guk ere berdin jokatu behar!

Hala ere, arazoa dugu, izen horiekin perpausa osatu nahi badugu, aditzak ere behar ditugula. Euskaraz, izan eta egin oso eskura ditugu, baina, “gehiegi ez erabiltzearren”, haien lekua betetzera etorri dira beste aditz batzuk, gehienak esanahi ilun edo, zuzenean, ezezagunekoak. Hor sartu zaizkigu burutu, pairatu, jasan...

Kontua, baina, ez da aditz horiek zuzenak edo desegokiak diren ala ez. Formula xinple bat: izen horiek aditzetatik eratorrita badaude, zergatik ez erabili zuzenean aditzok? Ez dela nahiko jasoa? Eta zergatik erabiltzen dute ingelesek, bada, “The train will leave from platform 6” xinple hori?

• ???Trenak bere irteera burutuko du 6. nasan > Trena 6. nasatik irtengo da
• ???Poliziak miaketa burutu du Getariako portuan, heroina bila > Poliziak Getariako portua miatu du, heroina bila
• ???Zuzendariaren begiradapean burutuko dute sute-simulazioa > Zuzendariaren begiradapean simulatuko dute sutea
• ???Atxilotuek torturak jasan omen dituzte > Atxilotuak torturatu egin omen dituzte
• ???Ikastaroaren iraupena hamar ordukoa izango da > Ikastaroak hamar ordu iraungo du
• ???Zazpietan ospatu zuten bilera sindikatuekin > Zazpietan bildu ziren sindikatuekin
• ???Aktoreek alfonbra gorritik egingo dute sarrera > Aktoreak alfonbra gorritik sartuko dira
• ???165 langilek pairatuko dute kaleratzea > 165 langile kaleratuko dituzte
• ???Zuzendariaren hautaketa klaustroan burutuko da > Zuzendaria klaustroak hautatuko du