15/12/28

Elsoko Santxoren Doctrina Christiana agertu da Livornon!!!

Orain dela pare bat aste argitaratu genuen post batean euskarazko liburuen zerrenda bat. Zerrenda hura aldatu beharra daukagu euskal kultura astinduko duen berri bat izan dugulako, ia-ia esklusiban:

Elsoko Santxoren Doctrina Christiana Toskanan agertu da; Livornon, hain zuzen ere!!!

Gasteizko IRALEn R600 ikastaroan ibili zen ikasle batek (S. Lopez de G.), gure mezua irakurri ondoren, e-postaz jakinarazi digu liburua udan aurkitu zuela, txiripaz, Toskanan oporretan zela. Berria Euskaltzaindira bidali zuen, eta, jakin duenez, negoziatzen ari dira Eusko Jaurlaritza eta Nafarroako Gobernua liburua nola erosi eta Euskal Herrira itzularazi. Izan ere, hura da oraingoz, behintzat Elsoko Santxoren dotrinaren ale bakarra!!
Beriainen liburuaren azala


S. Lopez de G.-k bidali digun mezuan kontatzen digunez, Lopez izeneko liburudenda bat ikusi zuen Livornon bueltaka zebilela. Bertara sartuta eta liburu-saltzailearekin hizketan hasita, dendariak esan zion bere familiaren abizenak Gasteizen zuela jatorria. Izan ere,  Errege Katolikoek 1492an juduek Penintsulatik alde egiteko agindua eman zutenean, Lopez familiak itxuraz besarkatu zuen katolizismoa, eta, ondorioz, marrano bihurtu: bestela esanda, kriptojudu. Berrehun urtez iraun zuen familiak horrela, harik eta XVII. mendean, Inkisizioaren presioaren pean, Baionara jo zuen arte Gasteizko etxearen giltzak besapean zeramatzatela.


Kuando muestros antepasados tuvieron ke abandonar sus kaza serraron la puerta i desidieron de guadrar la yave


Handik gutxira, familiaren adar bat Livornon kokatu zen, eta bertan dirau gaur egunera arte. Gainera, gizonak esan zionez, aitona Sabatino Lopez izan zuen, italiar dramaturgo eta literatura-kritikoa. Hark sortu zuen familiaren liburudenda.



Eta, azkenik, kriptojudu izaniko garai haien froga, liburu bat erakutsi zion, gure lagunaren harridurarako: Elsokoaren Doctrina Christiana. Dirudienez, lopeztarren kristau-zahartasuna erakusteko modua zen dotrina hura etxeko apaletan edukitzea. Gasteiztarra, oso-oso urduri, liburua erosten ahalegindu zen, baina ez zuen lortu: livornotarrarentzat balio sentimental handiko irakurgaia da ale hura. 

Lehen esan bezala, Lopez jaunarekin ari dira negoziatzen Eusko Jaurlaritza eta Nafarroako Gobernua liburuaren alea erosteko asmotan, haren balio literarioaz gain XVI. mendeko euskara aztertzeko harribitxia suertatu daitekeelako. 

Liburua, itxuraz, egoera onean dago: azal nagusia du galduta, zoritxarrez, baina orriak ondo kontserbatu dira; Iruñeko apezpikuari egindako aitzin-solasean argi azaltzen da liburuaren egilea nor den, bai eta Lizarran inprimatua dela.

Azken momentuan, S. Lopez de G.-k liburuaren orri batzuei pare bat argazki egin zizkien, eta gure esku ere utzi ditu aurkikuntzaren froga gisa. Hemen aurkituko dituzu:


Ea laster beste aurkikuntza baten berri dugun!!!







2 iruzkin:

  1. Bukaeraraino irakurtzen jarraitu dut. Ni bai inozoa. Mundiala iruditu zait

    ErantzunEzabatu
    Erantzunak
    1. Ondorioa: edozein gezurri eman dakioke egia-itxura, hiruzpalau benetako datu eskueran izanda.

      Ezabatu